اثر ارتفاع از سطح دریا و خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک بر مواد مؤثره گیاه آویشن (thymus fallax fisch.et c.a. mey.) در رویشگاه های طبیعی لرستان

جنس آویشن (thymus) یکی از جنس های مهم خانواده نعنا (lamiaceae) بوده که متعلق به زیر خانواده nepetoideae است. در این پژوهش رابطه بین ارتفاع از سطح دریا و برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک به عنوان فاکتورهای مهم و اثرگذار بر مقادیر کمّی و کیفی اسانس گونه thymus fallax fisch.et c.a. mey. در رویشگاه های طبیعی آن در استان لرستان مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور ابتدا چهار رویشگاه طبیعی این گونه (زاغه، الشتر، رازان و ریمله) با ارتفاع های مختلف از سطح دریا مشخص شد. پس از تهیه نمونه از سرشاخه های گلدار گونه مذکور، استخراج اسانس به روش تقطیر با آب با دستگاه کلونجر انجام گردید. سپس برای تعیین ترکیب های تشکیل دهنده اسانس از دستگاه gc و gc/ms استفاده گردید. تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده با نرم افزار spss و مقایسه میانگین تیمارها با آزمون چنددامنه ای دانکن انجام شد. نتایج بدست آمده نشان داد که رویشگاه ریمله با 8/2% بیشترین مقدار اسانس را در مقایسه با سایر رویشگاه ها داشت. ترکیب های عمده موجود در اسانس گونه مورد بررسی کارواکرول، تیمول، گاما-ترپینن، پارا-سیمن، کامفن و ژرانیول تعیین گردید. با افزایش ارتفاع از سطح دریا درصد ترکیب هایی مانند کارواکرول و تیمول در اسانس افزایش معنی داری داشت. همچنین نتایج نشان می دهد که برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک رویشگاه های مورد بررسی با ترکیب های موجود در اسانس همبستگی معنی داری دارند که بر این اساس مدل رگرسیون خطی نیز بدست آمد.